Neden Bazı Şarkılar Aklımıza Takılıyor ve Çıkmıyor?

Kabul edin, bazen bir şarkının sadece birkaç saniyelik bir kısmı bile, beyninizde adeta tekrar moduna geçiyor. Gün boyu aklınızda o aynı melodi dönüp duruyor. Bu duruma, "earworm" veya “kulak kurdu” deniyor. Yani, şarkı bir şekilde zihninize yapışıp çıkmak bilmiyor. Bilim insanlarına göre, bu durum düşündüğünüzden de yaygın: haftada bir ya da iki kez hepimizin zihnine bir şarkı kazınıyor.

Beynimiz, özellikle tempolu ve tekrarlı melodilere hayır diyemiyor. Örneğin, Whitney Houston’ın “I Will Always Love You” veya Rick Astley’nin “Never Gonna Give You Up” gibi şarkılar beyninizde sonsuz döngüye girmeye oldukça müsait. Bir şarkıyı tekrar tekrar duyduğunuzda, zihninizde ona karşı daha savunmasız hale geliyorsunuz ve kendinizi bir anda o şarkıyı mırıldanırken bulabiliyorsunuz.

Ancak sadece şarkının kendisi değil, bazı tetikleyici anılar ya da günlük yaşantımızdaki nesneler bile bir melodiyi aklımıza sokabiliyor. Mesela bir arkadaşınız size Madonna’dan bahseder ve aniden kendinizi “Material Girl”ü mırıldanırken bulabilirsiniz. Ya da TikTok’ta dolaşırken gördüğünüz Taylor Swift videosu bile size “Shake It Off” şarkısını anımsatabilir. Bu, biraz da beynimizin çağrışım mekanizması sayesinde basit anılardan bile şarkıları tetikleyebilmesiyle ilgili.

Bu “kulak kurdu” özellikle zihnimizin boş olduğu anlarda sahneye çıkar. Sıkıcı bir iş yaparken, duş alırken ya da trafikteyken zihnimizin boş kalması, o şarkının adeta çalınacağı bir “açık sahne” sunuyor. Örneğin bulaşık yıkarken aynı nakaratı tekrar tekrar söylemenizin sebebi de tam olarak bu. Günlük basit aktiviteler sırasında zihnimiz daha serbest çalışır ve aniden kendimizi şarkıyı tekrarlarken buluruz. Bu yüzden dikkatimizi başka bir şeye odaklamamız mümkün değilken, şarkılar beynimize yerleşir ve biz farkında olmadan kendi “sessiz konserimizi” vermeye başlarız.

Hadi dürüst olalım, bazı şarkıların aklımızdan çıkmaması bazen hoşumuza gider. Ama bir süre sonra bir süre sonra insan “yeter” diyebiliyor. İşte bu durumda, aklınızdan çıkmayan şarkıyı susturmak için birkaç yaratıcı çözüm var:

Yeni bir şarkıya geçin: Kendinizi bu döngüden çıkarmak için yeni bir şarkı açabilirsiniz. Sevdiğiniz, ama “kulak kurdu”na dönüşmeyecek bir parçayı dinlemek aklınızdaki melodiyi temizleyebilir.

Sosyalleşin: Arkadaşlarınızla sohbet etmek dikkatinizi dağıtır. Sosyal etkileşim, zihnimizin aynı melodiye takılmasını zorlaştırır.

Sakız çiğneyin: İlginç ama etkili bir çözüm. Sakız çiğnemenin, beynimizin ritmik bir melodiyi tekrarlamasına engel olduğu keşfedilmiş. Bazı araştırmalar, sakız çiğnemenin zihinsel “tekrar döngüsünü” bozabileceğini ortaya koyuyor. Bu sayede zihniniz yeni ritimler oluşturmaya daha az eğilim gösteriyor.

Odaklanabileceğiniz bir aktivite bulun: Zihinsel enerjinizi başka bir aktiviteye yönlendirin. Bir yapboz yapmak, bulmaca çözmek, ders çalışmak veya işlerinizle meşgul olmak zihninizi de meşgul ederek şarkıyı arka plana atmanıza yardımcı olabilir.

Şarkıyı sonuna kadar dinleyin: Bazen kulak kurduna dönüşen şarkıyı baştan sona, dikkatlice dinlemek, beyninizin “işte, bitti” diye düşünmesine sebep olabilir. Bu, özellikle yarım kalan şarkılar için daha sık yaşanan bir durum.

Ama belki de en güzeli, o şarkının tadını çıkarmak. Neticede, bazen bir şarkı aklımıza takılıyorsa, belki de o şarkının hayatımıza katmak istediği küçük bir neşe vardır, değil mi?