Korkmayın, Sadece Tampon

İlk regl olduğumda reglin ne olduğunu ve normal bir şey olduğunu neyse ki biliyordum ama bilmediğim çok şey vardı. 11 yaşındaydım ve sarı eşofmanımla evde otururken gözümü bacaklarımın arasından alamıyordum. Ne zaman dışardan belli olacak kadar kan çıkacak?!

Regl sıvısının sadece kan olmadığı, tek opsiyonumun pedler olmadığı, reglken sevişilebileceği, regl olmanın sadece gebelikle ilişkilendirilmeden de ele alınması gerektiği gibi ve ötesindeki konularla ilgili birçok sorum ilerleyen yaşlarda cevap bulacak, birtakım mesajlar yerine oturacaktı.

Bu cevap arama ve mesajları yerine oturtma yolculuğu tam bitti sanıyordum ki bundan birkaç ay önce tüm haber sitelerini kasıp kavuran o haberle karşılaştım: Tamponlarda arsenik var! Tamponlar vajinamızdan dışarı doğru bizi zehirliyor olabilir! Vajinalar isyanda!

Vajinalarımız yorgun arkadaşım, lütfen biraz bırakın dinlensinler. Sürekli isyan, sürekli mücadele, sürekli hak talepleri nereye kadar?

Araştırma sonuçlarını işine geldiği gibi yansıtan medya kanallarından sosyal medya hesaplarına, derin derin nefes çekerek birkaç hafta geçirdim.

Bahsettiğim, tamponlarda metal ve metaloidlerin olup olmadığını sorgulayan bir araştırma. Fakat yayımlandığı akademik dergiden popüler medyaya aktarılırken bir şeyler aralarda kayboluyor. Ve bunlar çok önemli şeyler...

Kadın sağlığı, cinsel sağlık ve üreme sağlığının kapsadığı birçok konuda olduğu gibi, bizleri korkutmak ve strese sokmak, medyanın yapmayı pek sevdiği şey. Bedenlerimizi ne kadar anlamazsak, ne kadar korkarsak o kadar kolay satın alıyoruz. Ne kadar çaresiz hissedersek hizmet alma, ürün tüketme ve belki bilgilenmiş özgür irademizle yapmayacağımız şeyleri yapma ihtimalimiz artıyor...

Ama bunun ötesinde bir şeyler var, burada bizi paniğe sokan: Bilim okuryazarlığımız, bilimsel verilerin bildirilme sorumluluğunun yeterince ciddiye alınmaması ve araştırmacıların, bu araştırma sonuçlarının akademik (ve birçok insanın okumadığı) dergi dışına nasıl yansıyabileceğini ön görmemesi ya da öngörmeyi denememesi.

Sebebi ne olursa olsun, bilimsel veriler ve araştırmalar bağlamsız, tek başlarına var olan şeyler değildir. Bağlamdan kastım nedir?

Araştırmalarda bağlam, genellikle o araştırma dışında, o araştırmayı ve sonuçlarını daha iyi ve pratik şekilde anlamamıza destek olan bilgicikler ve köprülerdir. ‘Şu davranışı yapanlar, ötekini yapanlara göre iki kat daha mutludur', bilimsel bir araştırmadan çıkabilecek bir sonuç cümlesi mesela. Ama bağlama oturtulmadığında çok yanlış yorumlamak mümkündür. Tamponlarla ilgili araştırmanın bizlere yansıtılma biçiminde de eksik olan en kritik şey bu bağlam!

Söz konusu araştırma ABD, İngiltere ve Avrupa’dan 14 farklı tampon markasından 24 farklı tampon modelini inceliyor. Toplamda 30 tampona (bazı marka ve modellerden birden çok tampon kullanılıyor) 2 kez test uygulanıyor. Bu testlerde de 16 farklı metalin (kurşun, arsenik, cıva gibi) varlığı araştırıyorlar. Buraya kadar bir sorun yok. Tamponlarda bazı metallerin diğerlerine göre daha yüksek bir oranda varlığını tespit ediyorlar. Burası kulağa korkunç geliyor, değil mi? Ama bir dakika. Oranları, tükettiğimiz başka ürünlerle karşılaştırmadan ne kadar korkmamız gerektiğini (ya da korkmamız gerekip gerekmediğini) bilebilir miyiz?

Bu araştırma sonuçları sağlığımıza dair yeni mitler oluşturmak yerine var olan mitleri ortadan kaldırmamıza yardımcı olabilir mi? Mesela beni en çok şaşırtan sonuçlardan biri, konu metal olduğunda organik ve organik olmayan tamponlar arasında ciddi bir fark bulunmaması. Bazı metaller organik tamponlarda daha çokken, bazı metaller ise organik olmayan tamponlarda daha yüksek seviyede bulunmuş.

Konu cinsel sağlık olduğunda medya bizi strese sokmayı çok seviyor. Çünkü ne kadar korkarsak o kadar kolay satın alıyoruz.

Ama bir dakika! Bulunmayan çok şey var. Birincisi ve en önemlisi, bu araştırma, söz konusu metallerin tamponun yapısından vajina duvarına geçişini ve vücuda dağılma ihtimalini araştırmıyor. Hatta araştırmanın tartışma kısmında bu konuda daha çok araştırma yapılması gerektiğine vurgu yapıyor. "Vajina Kitapı", "Menopoz Manifestosu" ve "Kan" kitaplarının yazarı Dr. Jen Gunter, pet su şişelerinden çaylara ve kullandığımız vitaminlere kadar vücudumuza günlük şekilde giren birçok üründe de benzer metaller olduğuna vurgu yapıyor. Hatta tamponlarda bulunan metallerin seviyesini diğer ürünlerle karşılaştırıyor ve çok daha az olduğunu tespit ediyor! 

Bu, tampon kullanalım ya da kullanmayalım demek değil. Bu, medyanın, içerik üreticilerinin, ileti şimcilerin bağlam oluşturmak ve bilgiyi tüketenlere bilgiyi hayatlarında pratik şekilde kullanılabilecek şekilde sunma sorumlulukları var demek. Özellikle konu sağlık olduğunda. Biz tüketicilerin ise sorgulama ve hemen her gördüğümüze inanmama sorumluluğumuz var. Bu tamponlar nerede üretildi, hangi ülkenin regülasyonuna göre üretilen tamponlar incelendi, metal sadece tamponda mı var yoksa diğer regl ürünlerinde de var mı, varsa neden var ve bu ürünleri çoğunlukla kadınlar kullanıyor olmasaydı, yine de bu ürünlerde bu kadar potansiyel olarak zararlı madde bulunur muydu gibi sorular...

Konuyu patriyarkaya da bağladığımıza göre, sağlıkla kalın, bol bol sorgulayın ve önümüzdeki ayda da Seksoloji köşesine uğramayı unutmayın.