Yaratıcılığın Kapılarını Aralayan Kitap Önerileri

Bu listedeki kitaplar çeşitli türlerde yaratıcılıkla ilgili. Ben daima farklı disiplinlerin birbirini beslediğine inanmışımdır. Çocukluğumdan beri yazıyla haşır neşir biri olarak, sevdiğim yazarların nasıl yazdığını öğrenmenin yanı sıra başarılı bir aktörün rolüne nasıl hazırlandığını, bir yönetmenin filmini nasıl çektiğini keşfetmek de bana hep ilham vermiştir. Günlük hayatta hepimizin başarıya ulaşmak için yaratıcılığa ihtiyaç duyduğuna inanıyorum. Bir avukatın da, bir yazılımcının da bir editörün de başarıya ulaşmak için yaratıcılığa ihtiyacı var!  O yüzden mesleğiniz ne olursa olsun, belli bir sanatsal disiplinle ilgili olmasanız bile yaratıcılığa ihtiyaç duyduğunuz o an size ilham vereceğine emin olduğum, sevdiğim bazı kitapları derledim. İyi okumalar! 

New York Times Çok Satanlar listesinde de yer alan bu şahane ve eğlenceli kitap, yaratıcılık konusunda on ana başlıktan oluşuyor. Yaratıcılığımızı nasıl tetikleyebileceğimiz, üretmeye nereden başlayabileceğimiz, ne yaratacağımıza nasıl karar vereceğimiz, başladığımız projeleri nasıl bitirebileceğimiz gibi konularda muhteşem tavsiyelerle dolu. Ben bu kitabı çalışma masama yakın tutup bunaldığım anlarda göz atmayı çok seviyorum. O kadar keyifli bir üslup ile kaleme alınmış ki bir oturuşta bitirmek isteyeceksiniz. Sevgiyle tavsiye edilir!

 “Hiç kimse doğuştan bir tarz ya da ses sahibi değildir. Kim olduğumuzu bilerek dünyaya gelmeyiz. İlk başlarda kahramanlarımızı taklit ederiz. Onları kopyalayarak öğreniriz.”

“Kendini internette yalnızca söyleyecek bir şeyin olduğu için var etmezsin—söyleyecek bir şey bulmak için de orada olabilirsin. İnternet, sadece tamamlanmış fikirlerin paylaşıldığı bir yer değil, aynı zamanda tam şekillenmemiş düşüncelerin filizlendiği ve henüz başlamadığın projelerin olgunlaştığı bir platform olabilir.”

Yine aynı yazardan yaratıcılıkla ilgili devam niteliğinde bir kitap. Kleon bu kez tükendiğiniz, yorulduğunuz veya sıkıldığınız anlarda da her şeyi bir tarafa bırakıp üretiminize devam edebilmenin yollarını gösteriyor. Üretim sürecinde en çok yaşanan sorunlardan biri de duygu durumundan kaynaklı blokaj hali olsa gerek. Tükenmek ve nasıl devam edeceğini bilememek... İşte bu kitap tıpkı yakın bir arkadaşımızmış gibi samimi diliyle yanımıza oturuyor ve bu buhrandan nasıl çıkabileceğimiz konusunda bizimle birlikte keyifli bir beyin fırtınası yapıyor. 

“Umutlu olabilmek için her şeyi bilmediğini, gelecekte olacakları da kestiremeyeceğini kabul etmen gerekir. İlerleyebilmenin ve üretmeye devam etmenin tek yolu, olasılıklara açık olmak ve değişime kendini bırakmaktır.”

"Değişmek, canlı olmaktır. Bir şey hakkında fikrinizi hiç değiştirmiyorsanız, kendinize bir çimdik atın, ölmüş olabilirsiniz. Fikrimizi değiştirmenin sonuçlarından korktuğumuz için fikrimizi değiştirmekten de korkarız.”

Varoluşçu psikolog Rollo May, bu kitapta yaratıcılık süreçlerini psikoloji, psikoterapi ve felsefe perspektiflerinden yola çıkarak ele alıyor. Yazar, tıpkı yukarda bahsettiğim gibi her uğraşın yaratıcı cesaret gerektireceğini söylüyor. Teknoloji, mühendislik, siyaset, iş dünyası ve kuşkusuz eğitim ve daha pek çok alan köklü bir değişimin ortasında. Bu değişimi değerlendirecek, yönlendirecek cesur insanlar gerekiyor. Peki, yaratma cesareti nasıl bulunur? Yaratmaya nasıl cesaret ederiz? Yeni, orijinal bir şey nasıl ortaya çıkarabiliriz? Bu soruların cevapları ve çok daha fazlası bu kitapta. Yaratıcılığın doğasına dair üretilmiş en kıymetli eserlerden biri.  

“Eğer kendi özgün fikirlerinizi ifade etmezseniz, kendi varlığınızı dinlemezseniz, kendinize ihanet etmiş olacaksınız. Bütüne katkıda bulunmadığınız için ihanetiniz toplumumuza karşı da olacak.”

“Gözüme tamamlanmamış göründükleri için ürettiklerimi yayınlamakta hep tereddüt ettim- yaratının gizemi hala sürüyordu. Sonra, bitmemişlik niteliğinin hep kalacağını, bunun bizzat yaratıcı sürecin bir parçası olduğunu anladım." 

En sevdiğim yazardan daha popüler olmamasına biraz şaşırdığım harika bir eser: Saf ve Düşünceli Romancı, Pamuk’un Columbia Üniversitesi’nde yaratıcılık ve roman yazma sanatı üzerine verdiği derslerden derlenerek hazırlanan bir kitap. Yalnızca daha iyi yazmayı hedefleyenlerin değil, okuduğu metinleri daha nitelikli bir şekilde değerlendirebilmeyi arzulayan “saf ve düşünceli okur”un da ilgisini çekeceğini düşünüyorum . Roman okurken kafamızda neler olup biter? Kelimelerin resimlerle ve eşyalarla ilgisi nedir? En sevdiğimiz roman karakterini neden bu kadar çok seviyoruz? Orhan Pamuk şahsına münhasır kaleminden bizi kendi yaratıcılık ve üretim sürecine dair harika bir yolculuğa çıkarıyor. En sevdiğiniz romancının nasıl ürettiğini öğrenmenin size de bir şeyler üretmek için ilham vereceğine şüphem yok.

Okumak için henüz tam olarak ikna olmadıysanız sizlere cazip bir bilgi daha vereyim: Orhan Bey’in yazdıklarını gerçekten yaşayıp yaşamadığını mı merak ediyorsunuz? Flaş, flaş! Masumiyet Müzesi’ndeki Kemal karakteri aslında Orhan Bey’in başından geçenlerden yola çıkılarak mı yazıldı? Hepsinin cevabı bu kitapta.🙂

“Bir kişiyi anlamak, ahlaki yargıdan önce, dünyanın o kişinin bakış açısından nasıl göründüğünü kavramaktır. Bunun için hem bilgiye hem hayal gücüne ihtiyaç duyarız. Bir romancı olarak esas işimin tek tek bütün roman kişileriyle elimden geldiğince özdeşleşmek, yazdığım romanın anlattığı dünyayı onların gözünden görmek olduğunu hiç unutmamaya çalışırım. Roman sanatını siyasi yapan şey, yazarların siyasi görüşleri ya da üye oldukları partiler değil; kültür, sınıf, cinsiyet vs. olarak kendimize benzemeyen birini anlamak, ahlaki, kültürel, siyasi yargıdan önce şefkat duymak, yani bütün bu özdeşleşme ihtiyacı ve onun gücüdür.” 

Özellikle görsel yaratıcılığa ihtiyaç duyanlara önerebileceğim bir kitap. Yazar, sanatın belli bir kitleye değil herkese ait olduğunu söylerken, bir yandan da görsel sanatlara nasıl yaklaşılması gerektiğini farklı temalar üzerinden ele alıyor. Her insanın daha konuşmadan gördüğünü ve sözden önce bakışın olduğunu söyleyen kitap, bakış açınızı değiştirecek ve görme pratiğinizi geliştirecek. Tasarımcılar, ressamlar, mimarlar, reklamcılar, fotoğrafçılar, sinema ile uğraşanlar veya genel olarak yaratım süreçleriyle ilgilenen herkes göz atmak isteyebilir! Kitabın, John Berger’ın 70’li yıllarda BBC için hazırladığı bir belgesel serisinden yola çıkılarak derlendiğini de söyleyelim.

“Geçmiş içinde yaşanacak bir şey değildir. Eyleme geçerken içinden bir şeyler çekip çıkardığımız bir sonuçlar kuyusudur.”

“Bir şeyi gördükten hemen sonra, aynı zamanda kendimizin görülebileceğini de fark ederiz. Karşımızdakinin gözleri bizimkilerle birleşerek görünenler dünyasının bir parçası olduğumuza bütünüyle inandırır bizi.”

Türk yazınının usta isimlerinden Murat Gülsoy’un yaratıcı yazarlık üzerine kaleme aldığı şahane bir kitap. Adından da anlaşılacağı üzere “Bu insanlar bu kitapları nasıl yazıyor yahu?” konusunda büyüyü bozmayı vaat ediyor. Bir yazar bir fikre nasıl yaklaşır, onu nasıl geliştirir ve olgunlaştırır, orijinal bir metin nasıl kaleme alınır gibi bir eserin mühendisliğine dair pek çok konuyu irdeliyor. Kitap genel olarak edebi metinleri odağına alsa da, yazı işleriyle meşgul herkese ilham vereceğine şüphem yok. (Eğer konunun daha derinine inmek isterseniz Murat Bey’in hala aktif olarak verdiği ve benim de bir zamanlar katılarak oldukça faydalandığım yaratıcı yazarlık derslerine katılabilirsiniz.)

“Ben yaratmanın en temel insani özelliklerden biri olduğuna inanıyorum. İnsanın yaşarken kendi varoluşunu gerçekleştirmesindeki en değerli yollardan birinin yaratmak olduğunu ve bunun önüne birer engel olarak dikilen efsanevi yaratıcı- sanatçı hikayelerinin insanları sanata yabancılaştırmak dışında bir işlev taşımadığını düşünüyorum.” 

“Virginia Woolf nasıl yazardı?” sorusunu temele oturtan kitap, yaratıcı yazarlık üzerine çok keyifli bir ders niteliğinde. Yazar, Virginia Woolf’un biyografisini, eserlerini, günlüklerini ve mektuplarını yakından inceleyerek ünlü yazarın efsane romanlarını nasıl ürettiği üzerine epey kafa patlatmış. Sonuçta, Woolf’u kendi kitabının bir karakteri haline getirmiş ve kitapta üretim derslerini bizzat Woolf’tan alıyoruz. Gerçekten de, Virginia Woolf’un ders verdiği bir atölyeye katılmak MUHTEŞEM olmaz mıydı? Benim çok keyif aldığım bir okuma oldu, sıkıştığınız anda elinize alıp birkaç sayfasını çevirmek  bile ilham veriyor. Kafayı kapatıp kendini akışa bırakarak yaratma sürecine nasıl girilir? Merak ediyorsanız cevabı ve daha fazlası bu kitapta!

“Kulağa coşkulu gelen bir sesle, ‘Sadece yazın demek istiyorum,’ diyordu. ‘Sayfalar dolusu saçmalayın. Aptal olun, duygusal olun, Shelley’i taklit edin, içinizden gelen her sese kulak verin. Dilbilgisi kurallarını, teknik ve biçimsel anlamda bilinen tüm kurallarla birlikte ihlal edin, dökün, devirin, kendi keşfiniz olan olmayan her türlü kelimeyi kullanın, şiirsel bir biçimde, düzyazı bir metinde, ya da elinize geldiği gibi bir çırpıda yazılan anlamsız sözlerle öfkelenin, sevin, alay edin. Ta ki yazmayı öğrenene kadar…”

İyi okumalar!