Victor Hugo, Sefiller ve Olimpiyat Maskotu

Olimpiyatların büyükelçisi, 7’den 77’ye herkesin sevgilisi Olimpiyat maskotları... Paris 2024 için seçilen şapka maskotuna bakarken bir yandan da yıllar içerisindeki favori Olimpiyat maskotlarımı hatırlamaya çalışıyorum. Hepsi birbirinden güzel ve eğlenceli olsa da sanırım favorim 1984 Saraybosna Kış Olimpiyatları’nın kurdu veya Seul 1988’in kaplanı olabilir. Ancak Pekin 2022 pandasının da gönlümde ayrı bir yeri var.

Paris, tarihinde üçüncü kez Olimpiyat Oyunları ve Paralimpik Oyunları’na ev sahipliği yapıyor. Oyunların maskotunun bir Frig şapkası (Olympic Phryge) olması Paris'i diğer olimpiyatlardan biraz da olsa ayırdı. Daha önceki Olimpiyat ve Paralimpik Oyunları’nın maskotları arasında panda, ayı ve kaplan gibi hayvanların genellikle karikatürize hâllerini görmüştük. Ancak moda başkentleri arasında ön saflarda yer alan Paris’in maskotunun şapka olması pek de şaşırtıcı değil.

Söz konusu şapka alelade bir şapka da değil. Bir zamanlar Fransız Devrimi’ne ön ayak olanların taktığı şapkadan bahsediyoruz. Maskotun ismi ve tasarımı, özgürlüğün sembolü olarak ve Fransız Cumhuriyeti’nin alegorik figürlerini temsil etmek için seçildi. Paris 2024 Yaz Olimpiyat Oyunları Organizasyon Komitesi Başkanı Tony Estanguet bir basın toplantısında "…Hayvan yerine ideal olanı seçtik… Fransızlar için bu, özgürlüğün sembolü olan, çok iyi bilinen bir nesne," ifadelerini kullandı. Özgürlüğün sembolü Frig şapkası  aynı zamanda madeni paralarda ve pullarda da yer alıyor. Paralimpik Oyunları’nın maskotu ise yine aynı fikirden yola çıkılan, sağ bacağı protez bir Paralimpik Phryge.

Fransızlar tarafından sahiplenilse de bir zamanlar Amerikan Devrimi'nin de sembolü olan Frig, bu devrimlerin her ikisinden de çok daha eskilere dayanıyor. Birçok tarihçiye göre Frig şapkasının izi eski Roma’ya hatta Türkiye’ye kadar sürülebiliyor. Başlığın, M.Ö. 7. yüzyıldan önce benzer şapkaların giyildiği Frigya'dan geldiği söyleniyor. ABD Ordusu'nun resmi bayrağında ve ABD Senatosunun mühründe hâlâ kırmızı bir özgürlük şapkası var.

Söz konusu şapkaya nerede rastladığınızı düşünüyorsanız eğer büyük ihtimalle cevap Victor Hugo'nun 1832'deki Paris Ayaklanması hakkındaki 1862 tarihli romanı Sefiller olacaktır. Frig şapkası, Fransa’da her zaman el üstünde tutuldu. Bugün ise Olimpiyat maskotu olarak karşımızda.